het blauwe veld (1993)
wat is het verschil, is er een verschil, tussen beaux-arbres en beaux-arts?
kunst komt van kunnen, heeft inhouden zoals 'bekwaamheid, kunde, kunstvaardigheid, kennis, wijsheid'. dit zijn woorden voor menselijke verhoudingen. planten (en dieren) schrijven we deze begrippen niet toe, maar dat ze equivalente qualiteiten kunnen hebben, ook als we die nog niet herkend hebben, nog niet gewogen, gemeten, geregistreerd hebben, dat moet toch eigenlijk plausibel zijn. wat we niet herkend hebben, dat moet toch niet als mogelijkheid ontkend worden. er is ook vaak een mate van arrogantie aanwezig, daar waar zulke equivalente qualiteiten ontkend worden en ignorantie is daar te vinden waar zulke qualiteiten als 'instinkt' afgehandeld worden. 'instinkt' is een hulpwoord dat niets verklaard [t] (zoals b.v. ook 'toeval'). waarmee ik zeggen wil dat bomen en planten iets zijn en realiseren, waar maken, dat we 'kunst' zouden kunnen noemen en dat voor ons om waar te nemen (nemen! een actief proces dat met de eigen biografie tesamen hangt) een equivalente waarde kan hebben - of door het uitmuntende kunnen ook veel meer als equivalente waarde. het verschil tussen kunst en bomen (en kunst en natuur evenzo) is dat kunst door menselijk handelen tot stand komt.
bomen en kunst tesamen te brengen is een uitdaging ... aan de kunst.
in de meeste gevallen waar dit gebeurt zijn de bomen decor, entourage, achtergrond. zo zijn ze misacht, geignoreerd, gedegradeerd. deze kunst daartussen krijgt het dan terugbetaald door zijn alleen-staan, isolatie, zinontlediging, waar ze in een andere, ook voor het werk passendere situatie toch een zin zou kunnen hebben.
een park, een tuin, een botanische tuin of arboretum zijn géén natuur! het samenbrengen van planten en bomen (uit de natuur) is een culturele daad, soms kunst, meestal - in vergelijking met de natuur die op deze plek hypothetisch zou kunnen voorkomen - armoede. armoede in soorten, in visuele ervaringswaarden, armoede van geest.
een botanische tuin is voor mij echter eerder kunst - want kunst heeft voor mij met bewust zijn, bewustwordingsprocessen te doen - en dit wordt in botanische tuinen zichtbaar (en ruik-, voel-, en soms ook hoor- en proefbaar).
rondom wageningen liggen de proefvelden, recht, met etiketten, paaltjes, afgeperkt, genummerd. men ziet hier hoe moeilijk het voor de mens is om een greep op de gecompliceerde processen te krijgen. daarom deze orde. in 'tarwe' laat ik in deze voor wageningen wel zeer vertrouwde vorm planten zien die voor zich in de natuur nauwelijks levenskracht hebben om zonder de mens die ze c ultiveerde verder te existeren. cultuurgewassen. onder het begrip 'tarwe' ontstond in een duizendenjaren durend cultiveringsproces een veelvoud van levende vormen. 'tarwe' is geen natuur meer, maar ze had eens een oorsprong in de natuur. 'tarwe' is cultuur.
'vlas' is eveneens een oud cultuurgewas. de kleur van de bloeiende vlasvelden als ik als jongen op de fiets in de noordhollandse polders onderweg was ... de blauwe touch over een onbeschrijfelijk groen - soms in beweging in een zomerwind, golvend, nooit geheel stil - ik steeg soms van de fiets en keek en keek. een kleine trance zou ik dit nu noemen. het vlasveld, 'het blauwe veld'.
source: herman de vries, 'het blauwe veld', in exhibition catalogue Beelden op de berg 6. Musée des beaux arts, musée des beaux arbres (Stichting Beelden op de Berg : Wageningen 1993) 77-79. Translated in German as 'das blaue feld', in to be : texte - textarbeiten - textbilder (Stuttgart 1995) 170-171.